දුටුගැමුණු මහා රජතුමා කියන්නේ අපේ රටේ ඉතිහාසයේ හරිම වැදගත් රජ කෙනෙක්. එතුමාගේ ජීවිතයත්, එතුමා කරපු සේවාවනුත් අදටත් අපිට ආදර්ශයක්. අපි ඒ ශ්‍රේෂ්ඨ රජතුමා ගැන තවත් විස්තර දැනගනිමු නේද?
උප්පත්තිය හා ළමා කාලය
- මව: විහාරමහාදේවිය වගේ ශ්‍රේෂ්ඨ කාන්තාවක් තමයි එතුමාගේ මව.
- පියා: රුහුණේ පාලකයා වුණු කාවන්තිස්ස රජතුමා එතුමාගේ පියා.
- සොහොයුරා: සද්ධාතිස්ස කුමරු එතුමාගේ සහෝදරයා.
- කුඩා කාලේ ඉඳන්ම විදේශ බලවේගයන්ගෙන් රට බේරාගන්න එතුමාට ලොකු ආශාවක් තිබුණා. ඒත් එතුමාගේ පියා ඒකට අකමැති වුණ නිසා, රජතුමා පියාගෙන් ඈත්වෙලා කොත්මලේ ප්‍රදේශයේ කාලයක් ජීවත් වුණා.
රට එක්සේසත් කිරීමේ වීර මෙහෙවර
- කාලයාගේ ඇවෑමෙන් කාවන්තිස්ස රජතුමාගේ අභාවයෙන් පස්සේ, දුටුගැමුණු කුමරු රජකමට පත් වුණා.
- එතුමාගේ තිබුණු දැඩි අධිෂ්ඨානය නිසා විජිතපුර සටනේදී එළාර රජතුමාව පරාජය කරලා මුළු රටම එකම රජයක් යටතට ගෙනාවා. ඒක ඇත්තටම වීර ක්‍රියාවක්!
බෞද්ධ ශාසනයට කළ සේවය
දුටුගැමුණු රජතුමා බෞද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් විශාල මෙහෙවරක් කළා. ඒ අතරින් ප්‍රධාන දේවල් කිහිපයක් තමයි මේ:
- රුවන්වැලි මහාසෑය: මේක ලෝකයේ තියෙන උසම ස්තූප අතරින් එකක්. දුටුගැමුණු රජතුමාගේ විශිෂ්ට නිර්මාණයක්!
- මිරිසවැටිය: මේ චෛත්‍යයත් එතුමාගේ කාලයේ ඉදිකරපු තවත් වැදගත් බෞද්ධ සිද්ධස්ථානයක්.
- ලෝවාමහාපාය: මේක භික්ෂූන් වහන්සේලාට වැඩ ඉන්න හදපු විශාල ගොඩනැඟිල්ලක්. ඒ කාලේ තිබුණු විශිෂ්ට නිර්මාණ හැකියාව පෙන්නුම් කරනවා.
- දේවානම්පියතිස්ස රජතුමා පටන් ගත්ත මහා විහාරය එතුමාගේ කාලයේදී සම්පූර්ණ බෞද්ධ මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත් කළා. ඒක බුදුදහමේ උන්නතියට කරපු ලොකු සේවයක්.
- ඒ විතරක් නෙවෙයි, එතුමා තවත් විහාර 68ක් විතර ඉදිකරලා තියෙනවා කියලත් සඳහන් වෙනවා.
පාලන කාලය සහ කළ අනෙකුත් සේවාවන්
- දුටුගැමුණු රජතුමා අවුරුදු 24ක් අපේ රට පාලනය කළා. ඒ කාලය තුළ එතුමා රටට ගොඩක් යහපත් දේවල් කළා.
- එතුමා සෑම අවුරුද්දකම වෙසක් උත්සවය 24 වතාවක් පවත්වලා තියෙනවා කියලත් සඳහන් වෙනවා. ඒක බුදුදහමට එතුමා දැක්වූ ගෞරවය පෙන්නුම් කරනවා.
- රෝගී වුණු අයට ප්‍රතිකාර කරන්න ආරෝග්‍යශාලා පිහිටෙව්වා. ඒක එතුමාගේ මනුෂ්‍යත්වයට කදිම උදාහරණයක්.
- සෑම ගමකම ධර්ම දේශනා පවත්වන්න කටයුතු කළා. ඒකෙන් මිනිස්සුන්ට බුදුදහමේ හරය දැනගන්න පුළුවන් වුණා.
- තමන් කරපු හොඳ වැඩ ඔක්කොම පින් පොතක සටහන් කරලා තියෙනවා. ඒකෙන් පේනවා එතුමා තමන්ගේ ක්‍රියාවන් ගැන කොච්චර හිතුවාද කියලා.
රජතුමාගේ අභීත සටන් පාඨය
දුටුගැමුණු රජතුමාගේ මේ වචන එතුමාගේ චරිතය හොඳින්ම විස්තර කරනවා.
“මාගේ මේ වෑයම බුදු සසුනේ චිරස්ථිතිය පිණිස මිස රජ සැප පිණිස නොවන්නේය.”
මේ කියන්නේ එතුමා රට වෙනුවෙන්, බුදුදහම වෙනුවෙන් කැපවුණු ශ්‍රේෂ්ඨ නායකයෙක් කියන එකයි. දුටුගැමුණු මහා රජතුමා ඇත්තටම අපේ රටේ වීරයෙක්!
